Podporucznik Władysław A. Byrski
1-sza Dywizja Pancerna bierze udział od samego początku w inwazji sił alianckich w Normandii. Już 1 sierpnia 1944 zostaje przerzucona na wybrzeże Francji w pobliżu Caen. Dowodzona przez gen. Maczka 1. Dywizja popisuje się zręcznym manewrem pod Falaise/Chambois odcinając Niemcom drogę ucieczki na wschód.
1 Dywizja Pancerna gen. Maczka wzięła udział w operacji mającej na celu okrążyc wojska niemieckie, działające w Normandii. 7 sierpnia polska Dywizja zgrupowała się po wschodniej stronie szosy Caen-Falaise, by zdobyć Falaise. Jednak zamaskowane środki ogniowe nieprzyjaciela spowodowały ogromne straty wsród nacierających.
Zaciskający się pas wojsk alianckich wokół żołnierzy niemieckich spowodował, iż luka, przez którą wycofywali się Niemcy, zmniejszyła się do 30 km. Zadanie zaryglowania tej luki spadło na 1 Dywizje Pancerna. Najpierw sforsowała rzekę Dives a potem uderzyła na Chambois. Walki w rejonie Chambois trwały przez cały dzień i noc z 17 na 18 sierpnia.
Po jej zdobyciu nieoczekiwanie polskie oddziały zaatakowała 7 Armia niemiecka. Polacy znajdowali się pod nieustannym ostrzałem. Ranni leżeli bez możliwości ewakuacji. Bitwę pod Falaise zakończyło dopiero przybycie jednostek amerykańskich i brytyjskich.
Dywizja bierze do niewoli 5113 jeńców, niszczy 55 czołgów, 44 działa polowe, 38 samochodów pancernych i 207 pojazdów mechanicznych. Straty dywizji wyniosły 325 zabitych (21 oficerów), 1002 rannych (35 oficerów) i 114 zaginionych. Stracono 140 czołgów, w tym 80 bezpowrotnie. Wśród rozbitych niemieckich dywizji była 2. Panzer Division, z która "maczkowcy" bili się w 1939 pod Wysoką. Generał otrzymuje gratulacje od marszałka Montgomery'ego.
Pod Falaise, po dziesięciu dniach niezwykle ciężkich,
krwawych walk, Generał Maczek nie zapomni powiedzieć swoim oficerom:
"Gdy idzie o życie i krew żołnierską trzeba nauczyć się skąpstwa".
Po bitwie pod Falaise, 1 Dywizja Pancerna rozwinęła działania pościgowe, wkraczając na teren Flandrii. Tam napotkały na silny opór wojsk niemieckich, na skutek czego Dywizja została przesunięta na południe do działań w kierunku Gandawa-Antwerpia.
1-sza Dywizja Pancerna walczy dalej na kierunku belgijskim, zdobywając
liczne miasta: Ypres, Passchendale, Roulers, Thielt. Kolejny ważny etap na
szlaku bojowym to Breda w Holandii. To tutaj generał Maczek, który zawsze
bardzo oszczędzał swoich żołnierzy ponosi dotkliwe straty.
Ostatni etap kampanii to niemieckie Wilhelmshaven, gdzie poddało się
generałowi Maczkowi dowództwa twierdzy i bazy Kriegsmarine, floty "Ostfrisland",
10 dywizji piechoty i 8 pułków piechoty i artylerii. Liczebnie: 2 admirałów,
1 generał, 1900 oficerów i 32 000 szeregowych. Zdobycz Polaków objęła: 3
krążowniki, 18 łodzi podwodnych, 205 mniejszych okrętów wojennych i pomocniczych, 94
działa forteczne, 159 dział polowych, ogromne ilości amunicji oraz
zmagazynowane zapasy żywności dla 500 000 żołnierzy na 3 miesiące.
Na
całym szlaku bojowym 1. Dywizja Pancerna straciła prawie 5000 żołnierzy (połowę
stanu osobowego). Liczba zabitych i wziętych do niewoli Niemców była
czterokrotnie wyższa (ok. 20 000). Podobnie jak generałowi Andersowi, tak i
generałowi Maczkowi zarzucano, że nie oszczędzał życia swoich żołnierzy. Straty w dywizji gen. Maczka były jednak nie większe niż w innych dywizjach
alianckich.
Generał Maczek dał jedną odpowiedź:
"Nie wolno się cofać przed perspektywą strat, gdy nie tylko honor naszego
narodu w grze, ale i sprawa Polski, którą tylko czyn żołnierski utrzymywał
na powierzchni. A nie wypełnienie zadania aby strat nie ponieść byłoby
zatraceniem tych ogromnych wartości, które wytworzyła Polska walcząca w
Kraju i na obczyźnie".
Może właśnie dlatego gen. Maczek uważał Bredą za swoje szczytowe osiągniecie strategiczne z jednej strony, a z drugiej za symbol wiecznego rozstania z wieloma towarzyszami broni. Później poprosił, by pochowano go na polskim cmentarzu w Bredzie.
Podporucznik Władysław Byrski mieszka wraz z żoną w Bellevue i jest długoletnim członkiem Domu Polskiego
Opracował: V. M. Kaczynski, University of Washington, Seattle, WA. Email: vkaczyn@u.washington.edu lub vkaczynski@.msn.com
1-sza Dywizja Pancerna Generała Maczka
Kombatant Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w okresie II Wojny Światowej
Ppor. Władysław Byrski walczył w 1-szej Dywizji Pancernej dowodzonej przez Generała Maczka